Hallo ambitieuze sportruiter! Ken je dit? Je hebt het rantsoen van jouw atleet goed afgesteld, maar toch blijft de bespiering nog achter / duurt de wedstrijd altijd net iets langer dan de energie van jouw paard / is hij niet te houden in de baan. Zei je nou ja? Hoorden we zelfs een diepe zucht? Pak dan een kopje thee of koffie en ga even zitten voor onze nieuwste blog!
Voeding speelt een belangrijke rol in de prestatie en gezondheid van jouw paard, daar wil je dus alles van weten als sportruiter. Er zijn de laatste jaren zóveel nieuwe inzichten bijgekomen, dat je misschien door de bomen het bos niet meer ziet. Maar geloof ons: ook al is elk paard uniek, er zijn basis principes die elk paard kunnen helpen nóg beter en fijner te presteren (en herstellen).
Traditioneel werd er gepredikt dat een sportpaard heel veel brok moest hebben. Denk maar aan de naam ‘kracht’voer. Maar wist jij dat je een sportpaard op een heel andere manier de juiste voedingsstoffen kunt bieden? En dat die manier heel veel gezondheidsvoordelen heeft, en daarmee jouw paard naar een hoger niveau kan tillen? Qua welzijn én prestatie. Omdat dit best een flinke verschuiving is, gaan we het haarfijn uitleggen. Hoe dan én waarom dan: Het Complete Verhaal! (lees: dit gaat even duren, maar dan weet je ook echt hoe het zit 😉)
De basis: ruwvoer
Ja, dit is wel een beetje ons mantra he, maar we herhalen het nog maar eens – ruwvoer is de basis van het rantsoen van ieder paard. Dus ook het sportpaard. En juíst op dit gebied valt nog veel winst te behalen op veel sportstallen. Want met name bij (top)sport paarden wordt hooi traditioneel niet gezien als de voornaamste voedingsbron voor goede prestaties. Zonde, want door goed gebruik te maken van ruwvoer presteert jouw paard beter en kun je gezondheidsproblemen voorkomen. Wat maakt ruwvoer nou zo belangrijk voor het rantsoen van jouw sportpaard?
Goed opneembare energie -> Wist je dat ruwvoer de grootste bron van energie is voor jouw sportpaard? Het paard is een herbivoor (planteter), en dus is zijn verteringssysteem ingesteld op het verteren van vezels. Een paard kan daarom als de beste energie uit vezels halen. Bij het verteren van vezels komen vluchtige vetzuren vrij, die makkelijk worden opgenomen in het bloed en zo direct dienen als energiebron.- Buikpijn preventie -> Bijkomend voordeel van al die vezels? Doordat jouw paard goed moet kauwen, maakt hij speeksel aan. En laat speeksel nou net een natuurlijke buffer voor de maag zijn! Speeksel zorgt ervoor dat de maag niet verzuurt, waardoor je de kans op maagzweren weer verkleint. Sportpaarden hebben een verhoogd risico op maagzweren, dus laat jouw paard vooral lekker kauwen en zo speeksel aan maken! Daarnaast zorgen vezels er natuurlijk ook voor dat de darmen van jouw paard goed blijven werken, wat ook heel belangrijk is, want topprestaties leveren met buikpijn? Dat wordt lastig!
- Eiwitten -> voor een sportpaard is, net als voor ons, eiwit heel belangrijk. Eiwitten zijn nodig voor het opbouwen en herstel van de bespiering. En (zoals dat ook geldt voor energie) de belangrijkste bron van eiwitten voor jouw sportpaard is… het ruwvoer!
Zeggen jullie nou dat ruwvoer álle energie en eiwitten kan leveren voor mijn sportpaard??
Het klinkt een beetje Cruijffiaans, maar daar kun je pas wat over zeggen als je weet wat er in zit. Dus wil je weten of het ruwvoer voldoende voedingsstoffen voor jouw paard levert, dan is een analyse aan te raden. Maar ook in de wereld van analyses valt weer veel te kiezen. Is de duurste, meest uitgebreide altijd nodig? Niet per se. We hebben wel wat tips om je te helpen kiezen.
Tip!
Zo kies je de beste prijs/kwaliteit ruwvoeranalyse voor jouw situatie:
A) Komt het ruwvoer van wisselende percelen? Dan wil je eigenlijk elke keer opnieuw meten. Dan wordt een uitgebreide analyse incl. mineralen wel heel duur, maar is het zeker aan te raden om iedere partij in ieder geval te laten analyseren op energie, eiwit en suiker. Dit zit altijd wel bij de betere basis-analyses, zoals de Vitalbix Ruwvoer Quickscan
B) Heb je een constante partij van ruwvoer? Dan is de uitgebreide analyse zeker de moeite waard.
Wat vooral goed is om te weten is dat energie, eiwit en suiker erg kan verschillen tussen verschillende partijen (soms zelfs tussen balen). Qua mineralen zie je bij ruwvoer uit Nederland juist vaak dezelfde tekorten (bijvoorbeeld aan koper, zink, selenium). De hoeveelheid ruwvoer die je geeft, en de kwaliteit ervan, kan dus vooral grote impact hebben op hoeveel energie en eiwit die jouw paard binnen krijgt. We focussen daarom voor nu vooral op deze twee belangrijke bouwstoffen voor jouw paard.
Energie: EWPa, de kcal voor paarden
In Nederland wordt de behoefte aan energie voor paarden uitgedrukt in EWpa: Energie Waarde paard. Simpel gezegd te vergelijken met de calorieën die je wel kent van onze eigen voeding. Energie zorgt ervoor dat het lichaam van het paard kan blijven functioneren, want ook alle organen etc. verbruiken energie. Daarom heeft ieder paard energie nodig. Wordt er meer van een paard gevraagd, zoals sportprestaties, dan heeft het paard extra energie nodig.
Energie die niet verbruikt wordt, slaat het paard op als vetreserve. Krijgt jouw sportpaard langere tijd meer energie binnen dan hij verbruikt? Dan ontstaat overgewicht, wat de sportprestaties juist weer negatief kan beïnvloeden. Krijgt jouw sportpaard juiste langere tijd te weinig energie binnen? Dan valt hij af, wat ook weer kan zorgen voor mindere prestaties.
Die energiebalans, het afstemmen van energie inname op energie verbruik, kan een dun lijntje zijn. En dan is het ene paard ook nog het andere niet; net zoals jouw vriendin misschien een turbo-verbranding heeft en alles kan eten, en jij zelf (ik in ieder geval wel 😉) al aankomt als je naar een extraatje kíjkt. Om het nóg lastiger te maken duurt het even voor je verschil ziet. Verschil zien kan sowieso lastig zijn als je je paard elke dag ziet. Kortom: dit kan dit soms best even puzzelen zijn. Body condition score kan een handig hulpmiddeltje zijn.
Wist je dat een sober paard efficiënter omgaat met zijn energie en hierdoor ook minder EWpa nodig heeft?
Eiwitten: VREp versus Ruw Eiwit
Of je nou een menselijke topsporter of een sportpaard bent: eiwitten zijn ontzettend belangrijk. Als je wel eens op een verpakking van paardenvoeding kijkt, zie je vaak 2 dingen vermeld: Ruw Eiwit en VREp (Verteerbaar Ruw Eiwit paard). Ruw Eiwit is altijd het hoogste van de twee. Wist je dat je het beste naar het VREp-gehalte kunt kijken? Best logisch ook: alleen die eiwitten die verteerbaar zijn, daar kan jouw paard wat mee.
In rantsoenberekeningen wordt daarom altijd gerekend met de VREp. Laat je jouw ruwvoer analyseren, zorg er dan dus ook voor dat de VREp ook wordt berekend, want daarmee kun je veel gerichter het rantsoen van jouw sportpaard samenstellen.
Wat zegt DrogeStof-gehalte ofwel DS-gehalte?
Nog iets essentieels wanneer je naar het rantsoen van jouw sportpaard gaat kijken: het Droge Stof-gehalte ofwel DS-gehalte. Simpel gezegd is dit het ruwvoer maar dan zonder het water wat erin zit. Tuurlijk, ruwvoer wordt gedroogd, maar toch blijft er altijd een beetje vocht inzitten.
Wist je dat het DS-gehalte eigenlijk ook iets zegt over of jouw ruwvoer voordroog of hooi is? Voordroog heeft een DS-gehalte van 60-80% en hooi een DS-gehalte van 80%.
Zoals je je kunt voorstellen, levert water geen voedingsstoffen. Daarom wordt er in het rantsoen altijd gerekend met het DS-gehalte, want alleen in de droge stof zitten de vezels, energie & eiwitten die jouw paard zo nodig heeft.
Wat rekenvoorbeelden met EWPa, VREp en DS
Voorbeeld 1 & 2:
In het eerste voorbeeld zie je dat er 12 kilo hooi wordt gevoerd, met een DS-gehalte van 0,85, een EWpa van 0,63 en een VREp van 60. Je ziet dat de eiwitbehoefte ruim wordt gedekt, maar dat je tekort komt qua energie.
Kijk je naar het tweede voorbeeld van hetzelfde hooi, dan zie je dat met 14,5 kilo hooi per dag de behoefte aan energie ook wordt gedekt. Met andere woorden: het is dan niet meer nodig om kilo’s krachtvoer bij te voeren, want je hoeft alleen de tekorten aan vitaminen & mineralen aan te vullen. Dat kan met een balancer. Een balancer kan dus ook bij een sportpaard, zelfs op het hoogste niveau, al voldoende zijn!
Voorbeeld 3 & 4:
In dit voorbeeld zijn wij uitgegaan van dezelfde hoeveelheden ruwvoer, maar gaat het om voordroog met iets meer vocht, en dus een lager DS-gehalte van 0,72. Ook de EWpa is iets lager met 0,56. De VREp is zelfs een stúk lager: 49. Voer je dezelfde hoeveelheden van dit ruwvoer, dan kom je met zowel 12 kilo als 14,5 kilo flink tekort. Dit kun je opvangen door het ruwvoer te verhogen naar 19,3 kilo per dag. Maar is dit niet mogelijk op stal of eet jouw paard zoveel ruwvoer simpelweg niet op (tip: sluit dan wel medische oorzaken uit zoals maagzweren), dan kun je dit tekort aanvullen met krachtvoer, zoals Vitalbix Active+ en Vitalbix Pure Lucerne+. Zo kom je toch aan de juiste hoeveelheid eiwit en energie, zonder naar 19,3 kilo voordroog te hoeven. Hoe dat zou kunnen werken zie je hier onder.
We gaan een combinatie maken voor een warmbloed paard van 600 kilo met zeer zware arbeid. Zijn EWpa behoefte is 7,7 en zijn VREp behoefte is 565.
Aan dit paard kan (om wat voor reden ook) max 14,5 kg voordroog gegeven worden, met de waardes uit voorbeeld 4. Vul je het aan met Active+ en Pure Lucerne+ dan krijg je dit sommetje:
| Tekort EWpa | 1,88 |
| Tekort VREp | 55,57 |
| EWpa uit 1,9 kilo Active+ | 1,615 |
| VREp uit 1,9 kilo Active+ | 159,6 |
| EWpa uit 600 gram Pure Lucerne+ | 0,348 |
| VREp uit 600 gram Pure Lucerne+ | 67,2 |
| Totaal EWpa uit ruwvoer + Active+ Lucerne+ | 7,79 |
| Totaal VREp uit ruwvoer + Active+ Lucerne+ | 736,23 |
Door de extra behoefte aan energie & eiwitten dus aan te vullen met een gezonde muesli zoals Vitalbix Active+ en de Vitalbix Pure Lucerne+, is het rantsoen compleet! Je kunt natuurlijk schuiven met de verhoudingen, zolang het totale rantsoen maar aan de behoefte voldoet.
Maar toch: kun je het rantsoen compleet maken qua energie & eiwitten door het ruwvoer te verhogen, dan zeker doen! Vergeet in dat geval niet de tekorten aan andere voedingsstoffen zoals vitaminen, mineralen & aminozuren aan te vullen met een balancer, zoals de Vitalbix Daily Complete.
Conclusie: analyseer jouw ruwvoer op DS, EWpa en VREp om te weten hoeveel ruwvoer je jouw paard moet voeren. Staat jouw paard ook op de weide? Dan moet je naast het aantal kilo’s hooi ook het aantal uur weidegang meetellen. Een beetje duizelig van alle cijfers, of is rekenen sowieso niet zo jouw ding? Wij helpen je natuurlijk graag met deze rekensom!
Wat zijn nou zinvolle aanvullingen op ruwvoer, en waarom?
De basis: vitaminen & mineralen
Zodra gras gedroogd wordt, gaan er veel vitaminen verloren die belangrijk zijn voor jouw sportpaard. In de zomer zal jouw paard bij voldoende weidegang aan vitaminen niet snel een tekort ontwikkelen, maar zoals eerder uitgelegd zijn mineralen zoals koper, zink en selenium eigenlijk altijd tekort in de bodem. Het is daarom belangrijk om jaarrond vitaminen & mineralen aan te vullen met een balancer zoals de Vitalbix Daily Complete of met een geconcentreerde, gezonde sportmuesli zoals de Vitalbix Active+. Wanneer het ruwvoer de basis is, is het vaak helemaal niet nodig om jouw sportpaard onnodig te belasten met vele kilo’s krachtvoer – de meest reguliere voermerken zijn zo ontwikkeld dat je er zeker 3-4 kilo van moet voeren om voldoende vitaminen & mineralen aan te vullen en bevatten vaak ook niet of weinig aminozuren. Kies daarom voor een gezond alternatief: Vitalbix Active+. Doordat je er minder van hoeft te voeren, hoef je ook zeker niet duurder uit te zijn!
Vetten: een gezonde bron van energie
Wist je dat naast vezels, vetten ook een zeer goed opneembare bron van extra energie is voor paarden? In de reguliere voeding wordt vaak nog zetmeel gebruikt als bron van energie, maar vetten hebben net als zetmeel een hoge dichtheid aan energie (vet levert 3 keer meer energie dan zetmeel), alleen dan zonder de nadelen die zetmeel met zich mee kan brengen. Een ander groot voordeel van vetten als energiebron, is dat de energie geleidelijk aan vrijkomt. Ben jij de trotse bezitter van een stresskipje/bommetje/heethoofd, dan klinkt dat je waarschijnlijk als muziek in de oren!
Het gevaar van zetmeel
Zetmeel zit voornamelijk in granen, maar kan niet altijd even goed verteerd worden. Om het zetmeel af te breken is namelijk het enzym amylase nodig, maar dit wordt maar in kleine hoeveelheid geproduceerd door het paard. Dus ga je veel zetmeel geven, dan is het gevolg dat het onverteerd doorstroomt. Dit onverteerde zetmeel verlaagt de PH in de darmen, waardoor de gevoelige darmflora van het paard verstoord wordt en problemen zoals koliek of hoefbevangenheid kunnen ontstaan. Bij zetmeel ontstaan er ook pieken in de bloedglucose, waardoor het paard juist een meer nerveuze (piek/dip) energie heeft. Daarnaast draagt een zetmeelrijk dieet bij aan de kans op maagzweren.
Zo start je met olie
Wil je beginnen met olie geven, dan is het belangrijk dat dit rustig aan wordt opgebouwd, zodat de spijsvertering er aan kan wennen. Wij adviseren altijd te starten met 1 pompje (=30 ml). Dit bouw je op tot de hoeveelheid extra energie die je wilt geven. Het werkt meestal prima als je dat met 1 pompje extra per week doet. Voor extra energie kun je bijvoorbeeld opbouwen naar 200 ml. In de literatuur wordt gesproken dat het totale rantsoen niet meer dan 20% vet mag bevatten. Dat is flink wat, daar zal je in de praktijk niet snel aan komen.
Pas op: de ene olie is de andere niet!
Daarnaast is het belangrijk dat je kiest voor een goede, pure lijnzaadolie vanwege de gunstige omega 3-6 verhouding. Zeker bij sportpaarden is bij het toevoegen van vetten een aanvulling met vitamine E van belang, omdat paarden extra vitamine E nodig hebben bij de opname van olie. Gunstige omega verhouding, extra E…wat is dat nou allemaal weer? Mocht je ook wat dieper in de olie willen duiken, figuurlijk 😉, dan kun je er in dit blog alles over lezen. Vanuit die kennis hebben wij de ideale olie voor paarden samengesteld, Vitalbix Linseed Oil + Vit. E, wat dus een uitstekende energiebron is voor sportpaarden!
Let op: is jouw rantsoen helemaal op orde, maar ontbreekt het jouw sportpaard nog steeds aan energie? Ga dan goed na waaraan je dit precies merkt en sluit eventuele gezondheidsproblemen uit (zoals maagzweren), maar ga ook na of karakter wellicht een rol kan spelen. Het ene paard heeft nu eenmaal meer werklust dan het andere paard. En laat natuurlijk ook jouw paard regelmatig controleren door een fysiotherapeut of andere behandelaar, zorg voor een goed passend zadel en de juiste training. Het is ook belangrijk om goed na te gaan of jouw paard een gezond gewicht heeft: met overgewicht presteren paarden vaak slechter, en met ondergewicht hebben ze vaak te weinig energie over voor de training.
Eiwitten: de bouwstenen van de bespiering
Zoals uitgebreid hierboven uitgelegd bevat ruwvoer het grootste gedeelte van de eiwitten die een paard nodig heeft, maar is het ruwvoer laag in eiwitten en verricht een paard zwaardere arbeid, dan kan een tekort snel ontstaan. Luzerne is dan de ideale eiwitbron: met een VREp van 11,2% bevat onze Vitalbix Pure Lucerne+ al snel 2-3 keer meer eiwitten per kilo dan het ruwvoer. Blijft jouw paard dus achter qua bespiering? Start dan met het toevoegen van ca 600 gram Vitalbix Pure Lucerne+ per dag en bouw eventueel op naar 1 kilo Vitalbix Pure Lucerne+ per dag.
Wat goed is om te weten, is dat eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren. Er zijn twee soorten aminozuren: essentiële en niet-essentiële aminozuren. Essentiële aminozuren moet jouw paard via zijn/haar voeding binnenkrijgen, omdat je paard deze niet zelf in het lichaam aanmaakt. Niet-essentiële aminozuren kan je paard zelf aanmaken en spelen daarom een minder belangrijke rol in de voeding. Een tekort aan essentiële aminozuren zoals lysine, methionine, cystine, threonine en tryptofaan komt regelmatig voor en daarom is het verstandig om deze met aanvullende voeding aan te vullen. Regulier krachtvoer bevat vaak onvoldoende of zelfs geen aminozuren. In Vitalbix kiezen wij ervoor om ruim voldoende aminozuren toe te voegen.
Let op: is jouw rantsoen helemaal op orde, maar blijft jouw paard nog achter qua bespiering? Het is dan ook goed om nog even te benadrukken dat voeding een grote rol speelt, maar dat de juiste training uiteindelijk de basis is van het opbouwen van de bespiering. Zonder goede voeding wordt dat lastiger, maar zonder de juiste training is het opbouwen van bespiering onmogelijk. Daarnaast is het natuurlijk belangrijk dat jouw paard goed op gewicht is: een te mager paard kan lastig spieren opbouwen en bij een te zwaar paard zijn de spieren weer lastig te zien.
De moraal van het verhaal
Jee…ben je er nog? Wat een hoop informatie hè 😉 Zoals we in de inleiding al zeiden: wat we hier zeggen is best een flink verschil met de traditionele manier van voeren. Wat we dan ook regelmatig horen, is: ‘we hebben het altijd zo gedaan en de paarden doen het goed, dus doe niet zo moeilijk’. We willen ook niet moeilijk doen. We willen alleen blijven nadenken, onderzoeken, kijken hoe we paarden vooruit kunnen helpen. Dat doen we samen met topsporters, trainers en wetenschappers.
Natuurlijk mag iedereen het op zijn manier doen, en zéker doen onze paarden het al decennia lang prima in de topsport, ook internationaal. Maar, net als bij ons mensen, werd er in de geschiedenis heel vaak gedacht dat het niet sneller, hoger of verder kon. Of dat het niet met meer respect voor het menselijk lichaam kon. Jammer, want na de topsport wil je toch ook nog graag gezond oud kunnen worden. Maar ja, het was niet anders…Tot er iemand opstond die het wél anders ging doen. Tot er weer nieuwe inzichten kwamen in materiaal, training en voeding. En kijk: keer op keer viel er wel degelijk winst te behalen.
Ben jij nieuwsgierig geworden, en wil je onderzoeken of er met jouw sportpaard ook winst te behalen valt? We denken heel graag met je mee d.m.v. een uitgebreid voedingsadvies, waarin we ook de trainingsintensiteit, jouw knelpunten en jouw doelen meenemen. Je vindt het hier.
Twijfel je nog over het rantsoen?
Heeft jouw paard teveel of juist te weinig energie, blijft hij achter in bespiering of is jouw paard gevoelig voor maagzweren? Geef je momenteel relatief veel krachtvoer en wil je weten hoe je probleemloos overstapt op Vitalbix? Onze voedingsexperts helpen jou graag met al jouw voedingsvragen!
Vitalbix helpt dankzij het lage zetmeel- en suikergehalte om problemen zoals maagzweren en overmatige heetheid te voorkomen
Nieuwsgierig naar Vitalbix?
Maak kennis met de producten van Vitalbix Paardenvoeding met het Vitalbix Proefpakket voor Sportpaarden.
Bestel een Vitalbix Proefpakket!
Leer hoe je met Vitalbix eenvoudig een gezond rantsoen voor jouw sportpaard samenstelt
Met onze nieuwe generatie paardenvoeding geef jij jouw atleet alle bouwstoffen die hij nodig heeft om optimaal te kunnen presteren, zonder traditionele ‘kracht’-ingrediënten die juist averechts werken! Vitalbix Paardenvoeding is rijk aan vezels, laag in zetmeel & suiker en optimaal verteerbaar. En, doordat Vitalbix een hoog aandeel vitaminen, mineralen & aminozuren bevat kun je er aanzienlijk minder van voeren dan van reguliere paardenvoeding.
Met Vitalbix Paardenvoeding kun jij jouw sportpaard op een gezonde manier in topconditie krijgen. Leer hoe je dit kunt doen met behulp van ons stappenplan!
