“Koliek, dat overkomt mij niet!” Jouw paard is al jaren bij je, en is daar niet gevoelig voor. Super natuurlijk. Tot…het noodlot toch plotseling toeslaat. Want de realiteit is dat koliek altijd als een sluimerende dreiging boven ons hoofd hangt, hoe zorgvuldig we onze paarden ook verzorgen.
Ook hier bij Vitalbix hadden we net weer een kleine wake-up call bij 1 van onze paarden. Gelukkig liep het goed af, omdat we op tijd in konden ingrijpen. Dat was voor ons een drijfveer om deze blog te schrijven. Want op tijd ingrijpen én weten waar je op moet letten, kan letterlijk het verschil betekenen tussen leven en dood.
Seizoens- en weidegangs veranderingen kunnen een grote rol spelen in het ontstaan van koliek. Die veranderingen zijn er nou eenmaal. Maar het goede nieuws: er zijn manieren om de risico’s op koliek te verkleinen. Daarom delen we zes handige tips die je kunnen helpen om koliek te voorkomen.
De verschillende soorten koliek en de symptomen ervan
Wat is koliek eigenlijk?
Maar eerst, wat is koliek? Koliek is een aandoening die veel voorkomt bij paarden en wordt gekenmerkt door (hevige) buikpijn. Het kan verschillende oorzaken hebben, zoals gasvorming, verstoppingen, zand of zelfs een draaiing van de darm. Het kan variëren van milde tot ernstige gevallen en er is vaak directe medische aandacht nodig. Koliek kan levensbedreigend zijn voor paarden. Het devies is dus altijd: neem het serieus!
De symptomen van koliek kunnen soms een indicatie geven in welke ‘hoek’ je het moet zoeken. Dat kan handig zijn, want de ene soort koliek is acuter dan de andere. Dus ook al zit er grote overlap in, toch leggen we graag uit welke specifieke symptomen meestal bij welke soort koliek horen. Maar onthoud vooral: bij twijfel, altijd eerst je dierenarts bellen.
Gaskoliek
Deze vorm wordt veroorzaakt door gasophoping in de darmen, wat resulteert in pijn en ongemak voor het paard. Op zich is gasvorming bij een paard heel normaal en geen probleem. Het wordt pas een probleem als er te grote hoeveelheden gas in de darmen zitten.
Mogelijke oorzaken van gaskoliek
1) Onvolledige vertering van zetmeel en suikers in de dikke darm. Wanneer een paard hier teveel van binnenkrijgt, kan dit niet volledig verteerd worden in de dunne darm. Het onverteerde deel stroomt dan door naar de dikke darm waar een verstoring in de bacteriële flora kan ontstaan. Dit leidt tot meerdere problemen, waaronder koliek (maar ook een verhoogd risico op hoefbevangenheid, bijvoorbeeld). Krachtvoer met een hoog zetmeel- en suikergehalte is een risicofactor maar ook suikerrijk gras of hooi kan voor teveel gasvorming zorgen.
2) Gaskoliek kan ook een teken zijn van een ándere onderliggende koliek-oorzaak, zoals een blokkade in de darmen, waardoor óók een normale hoeveelheid gas zich kan gaan ophopen.
Symptomen van gaskoliek
O.a. rusteloosheid, trappen naar de buik, en overmatig rollen.
Verstoppingskoliek
Het darmkanaal van een paard kent verschillende vernauwingen, waardoor verstoppingen van de darm kunnen voorkomen.
Mogelijke oorzaken verstoppingskoliek
1) Het eten van grote hoeveelheden stro, grofstengelig hooi, kuil of ander bodembedekking.
2) Ook kan het juist veroorzaakt worden door wat hij/zij te weinig binnen krijgt: water. Kan jouw paard niet bij water, bijvoorbeeld doordat de waterbak ongemerkt kapot is gegaan, of bevroren is, dan kan dit grote gevolgen hebben. Jouw paard kan dan ter compensatie zoveel vocht uit de darminhoud opnemen, dat de vezelbrij in de darmen teveel een grote harde klont wordt, en niet soepel door de vernauwingen van het darmkanaal kan stromen.
3) Gebitsproblemen. Als jouw paard niet in staat is om ruwvoer fijn te malen, neemt het risico op verstoppingen toe.
Symptomen van verstoppingskoliek
Geen of weinig mest, verminderde eetlust en rusteloosheid.
Liggingsverandering koliek
Dit is een ernstige vorm van koliek waarbij de darmen verdraaid raken, wat de bloedtoevoer afsluit. Je kunt je voorstellen dat dit ernstige pijn en schade veroorzaakt.
Mogelijke oorzaken liggingsverandering koliek
Een essentieel kenmerk van het darmstelsel van een paard is dat het grootste deel van zowel de dunne als de dikke darm ‘los’ in de buik ligt. Hierdoor kunnen delen van de darmen in elkaar verstrengeld raken, wat we ‘liggingsveranderingen’ noemen.
Symptomen van liggingsverandering koliek
De symptomen van liggingsveranderingen kunnen alle genoemde symptomen zijn, in milde tot zeer ernstige vorm. Specifiek zie je met name onrustigheid en zweten. Deze vorm van koliek is zo ernstig dat je er zo snel mogelijk een dierenarts bij wilt halen.
Behandelingen voor liggingsveranderingen kunnen bestaan uit medicatie, sondevloeistof of in sommige gevallen zelfs een operatie. De kans op succes is over het algemeen het grootst wanneer de liggingsveranderingen nog niet zo lang duurt. Daarom is het zo belangrijk om bij het optreden van koliek direct contact op te nemen met een dierenarts.
Krampkoliek
Krampkoliek is een soort koliek waarbij de darmen spasmes en ongecoördineerde bewegingen laten zien.
Mogelijke oorzaken krampkoliek
Dit kan een reactie zijn op veranderingen in het voer, de stalling, training of door stressvolle situaties. Worminfecties kunnen ook een onderliggende oorzaak zijn, het komt bijvoorbeeld regelmatig voor in combinatie met een heftige lintworm infectie.
Symptomen van krampkoliek
Rusteloosheid, trappen naar de buik, verhoogde hartslag en ademhaling
Zandkoliek
Deze vorm van koliek wordt veroorzaakt door het eten van zand. Dat zie je met name als jouw paard op een kale of erg natte weide staat, of op een zandpaddock.
Oorzaken zandkoliek
Staat jouw paard nog op de weide, dan is er een grote kans dat er veel zand mee komt met grazen. Het gras is vaak kort, en al is het wat langer: de weides zijn nattig, en de grasplantjes komen vaak met wortel en al mee. Daarbij levert het gras wat er nu nog staat weinig vezels, wat de darmwerking niet helpt. Staat jouw paard op de paddock, dan zal hij vaak eten van de grond: al krijgt hij zijn hooi in een ruif of net, vaak wordt dat wat op de grond valt ook opgescharreld. Daarnaast kan hij of zij drinken uit ondiepe modderpoeltjes, waarbij ook zand meekomt. Uit al deze bronnen hoopt het zich dan geleidelijk op in het darmstelsel. Een beetje zand is normaal, maar bouwt het zich een tijdlang op (hier kunnen weken, maanden of zelfs jaren overheen gaan) dan kan het ernstige gevolgen hebben: koliek en darmbeschadiging.
Het is dus belangrijk om regelmatig te testen of jouw paard zand in zijn darmen heeft. Dat kan gewoon met wat je in en om huis vindt. Het is wel belangrijk het op de juiste manier & met bepaalde intervallen te doen, en het resultaat goed af te lezen. Wil je weten hoe? We leren het je in deze blog!
Symptomen van zandkoliek
Dunne mest, verminderde eetlust en algemene tekenen van ongemak, maar ook gewichtsverlies en diarree.
De 6 beste tips om koliek te voorkomen bij je paard
Hoewel het niet volledig te voorkomen is dat je paard koliek krijgt, kunnen deze tips helpen om het risico te verkleinen.
1) Geleidelijke overgangen in voeding
Geduld is je beste vriend als het gaat om het veranderen van het dieet van je paard! Geef jouw paard voldoende tijd om te wennen aan het nieuwe voer. Stap je over op Vitalbix, of verander je van ruwvoer (zoals een andere partijen hooi/voordroog), dan is het slim om het huidige dieet langzaam af te bouwen en het nieuwe dieet geleidelijk op te bouwen gedurende 7 tot 10 dagen. Denk er ook aan dat de overstap van stal naar de weide – vooral met de komst van voorjaarsgras – ook rustig moet verlopen. Je kan bijvoorbeeld beginnen met een uurtje grazen en dit langzaam uitbreiden, of je kan de graastijd beperken door een deel van de weide af te zetten. Op deze manier help je de darmflora van jouw trouwe metgezel om rustig te wennen aan het nieuwe voedsel. Dit kan helpen bij het voorkomen van spijsverteringsproblemen, en bevordert sowieso de algehele gezondheid. NutriMash, onze heerlijke gezonde slobber, zit boordevol gezonde prebiotische vezels. Daarmee help je de darmflora nog eens extra, en maak je je paard nog blij ook!
2) Genoeg ruwvoer
Zorg ervoor dat jouw paard zich nooit verveelt of hongerig is, geef hem/haar dus voldoende vezelrijk voedsel (ruwvoer). Hiermee voorkom je dat hij zand gaat eten in de paddock of overdreven stro gaat knabbelen in de stal. Ruwvoer vormt de basis van een gezond dieet, het is een belangrijke voedingsbron die de darmgezondheid bevordert. Het is belangrijk dat paarden niet langer dan 4-6 uur zonder eten staan (liefst nog korter), dus zorg ervoor dat er altijd iets te knabbelen is. Ben je afhankelijk van vastgestelde (hooi-)voerbeurten, of wil je niet meer hooi geven omdat jouw paard aan de zware kant is? Wellicht is het mogelijk om bijvoorbeeld extra voerbeurten met Fiber-Mix+ tussendoor te geven. Zo geef je extra vezels die gegarandeerd laag in zetmeel en suikers zijn.
3) Kleine porties krachtvoer en weinig zetmeel en suikers
Wij adviseren, net als paardenklinieken en dierenartsen, om grote hoeveelheden krachtvoer met veel zetmeel en suikers (‘snelle koolhydraten’) te vermijden. Als het zetmeel niet volledig verteerd wordt door de enzymen in de dunne darm, kan het onverteerde zetmeel doorstromen naar de dikke darm, waar het de bacteriële flora flink kan verstoren. Dit kan leiden tot dunne mest, maag- en darmzweren en andere ongemakken in de maag- en darmflora. Zo werkt veel krachtvoer met een hoog suiker- en zetmeelgehalte meerdere soorten koliek in de hand. Wist jij dat alle Vitalbix producten rijk zijn aan vezels (ok, behalve onze Linseed Oil + vitamin E, die is rijk aan olie😉), en laag aan zetmeel en suikers? Je vindt ze hier.
Lees hieronder verder voor nog 3 belangrijke tips!
4) Voldoende beweging
Door je paard regelmatig te laten bewegen of ervoor te zorgen dat je paard voldoende bewegingsvrijheid heeft, stimuleer je de bloedcirculatie en spijsvertering, en voorkom je verveling en stress. Beweging zorgt ervoor dat de spijsvertering op gang blijft en voedsel niet op één plek blijft hangen. Bovendien bevordert het een gezonde bloedcirculatie, wat cruciaal is voor de opname van voedingsstoffen en zuurstof. Dit helpt het risico op koliek te verminderen door een efficiënte verwerking van voedingsstoffen en zuurstof. Wij snappen als geen ander dat meer beweging geven (en verveling voorkomen) niet altijd makkelijk uitvoerbaar is. Daarom hebben wij wat tips op een rijtje gezet in deze blog over beweging & jouw paard bezig houden in de winter.
5) Voldoende water
Voldoende water is van levensbelang voor paarden. Een paard kan desnoods bijna een maand overleven zonder voedsel, maar 48 uur zonder water kan al tekenen van koliek en andere levensbedreigende gevolgen veroorzaken. Wist je dat een gemiddeld groot paard wel zo’n 20-55 liter per dag drinkt? Water speelt een essentiële rol bij de spijsvertering en het reguleren van de lichaamstemperatuur (thermoregulatie) bij paarden. Zorg er dus altijd voor dat je paard toegang heeft tot schoon en vers drinkwater.
6) Preventieve zandkuur met psyllium
In het najaar en de winter zien we de meeste gevallen van zandkoliek. Het is aan te raden om, afhankelijk van de risico’s bij jouw paard 1 keer per 1, 2 of max 3 maanden preventief een kuur te geven, omdat zand een echte ‘sluipmoordenaar’ is: het bouwt beetje bij beetje op. Met een preventieve zandkuur help je om te voorkomen dat zand de kans krijgt op te bouwen. Bij onze eigen paarden doen wij dit maandelijks met Vitalbix PsylliumMash. Het grote voordeel? PsylliumMash zorgt ervoor dat paarden psyllium wél graag innemen. Het bestaat namelijk uit 50% psylliumzaadjes en 50% mash zonder verdere toevoegingen. Je kunt het daarom met een gerust hart aan ieder paard geven! Over het voorkomen, herkennen en aanpakken van zandkoliek valt nog veel meer te vertellen… we verzamelden 15 tips voor je. Dus doe jezelf en je paard een plezier, en lees het hier!
Geen enkele van deze tips is een wondermiddel of een garantie dat jouw paard nooit koliek zal krijgen. Maar hoe meer tips je toe kunt passen, hoe beter het is voor het welzijn van jouw paard, dát is wel een garantie.
Ondersteun de gezondheid van jouw paard met Vitalbix
Tip: geef je paard een maandelijkse zandkuur
Door maandelijks preventief een zandkuur te geven aan jouw paard verminder je het risico op darmproblemen zoals zandkoliek.
Met Vitalbix PsylliumMash geef je deze kuur eenvoudig. Een makkelijke & smakelijke zandkuur met 50% psyllium. Laag in suikers en zetmeel!
Meer voordelen van Vitalbix PsylliumMash:
* het is makkelijk toe te dienen, ook voor moeilijke eters. Hoe sneller het na bereiding gegeten wordt, hoe beter de werking. Dus een lekkere zandkuur is niet alleen prettig, het heeft ook echt toegevoegde waarde!
* geen geknoei met mengen, en al na 5-10 minuten klaar.
* een goede prijs/kwaliteit verhouding: de meeste psyllium-producten kosten tussen de €25 tot €38 voor 1 tot 2.5 kg psyllium. In PsylliumMash zit 3 kg psylliumzaad en 3 kilo mash. De psyllium is dus al goedkoper dan gemiddeld, en de mash (en het gemak 😉) krijg je er gratis bij! De begeleiding, als je die graag wilt, trouwens ook… zie onderaan deze pagina!
* het bevat geen luzerne
Onze experts helpen jou graag met voedingsadvies op maat
Ieder paard is uniek en heeft een andere voedingsbehoefte. Onze voedingsexperts helpen jou daarom graag met gratis voedingsadvies op maat om een optimaal rantsoen voor jouw paard(en) samen te stellen. Heb jij een pony met overgewicht, een sportpaard dat gevoelig is op zijn maag of heb je meerdere paarden van jong tot oud? Onze experts helpen jou graag met al jouw voedingsvragen. En, met het voedingsadviesformulier is advies aanvragen heel eenvoudig!
